Muziek bij dementie: herinnering in geluid

Voor iemand met dementie kunnen woorden soms vervagen, maar muziek blijft vaak verrassend lang overeind. Een oud liedje kan plots een glimlach oproepen, een traantje losmaken of zelfs een vergeten herinnering terugbrengen. Muziek raakt iets aan wat woorden niet altijd meer kunnen.

Muziek raakt meer dan alleen het oor

Wetenschappelijk onderzoek ondersteunt dit krachtige effect. Zo blijkt uit een overzichtsstudie dat muziektherapie het welzijn van mensen met dementie daadwerkelijk kan verbeteren. Het helpt onrust te verminderen, bevordert sociale interactie en draagt bij aan een betere stemming (Cochrane Review, 2018). Ook blijkt uit hersenonderzoek dat muziek gebieden activeert die bij dementie relatief gespaard blijven, zoals het emotionele geheugen (Särkämö et al., 2014).

Muziek is bovendien verbonden aan identiteit. Liedjes uit iemands jeugd of belangrijke levensmomenten kunnen een gevoel van eigenwaarde en herkenning oproepen. Een systematische review in Alzheimer’s Research & Therapy benadrukt dat gepersonaliseerde muziektherapie helpt bij het behouden van cognitieve functies en het stimuleren van sociale betrokkenheid (Pedersen et al., 2023).

Een sleutel tot herinneringen

Volgens neuropsycholoog Erik Scherder is muziek zelfs “een sleutel tot vergeten herinneringen”. Het reikt voorbij het verstandelijke en doet een beroep op gevoel en ervaring. Juist daardoor werkt het, ook in latere fasen van dementie (Qwiek.eu, 2023).

Voor mensen met dementie zijn woorden soms moeilijk te vinden, maar de melodie van een bekend liedje kan ineens een brug slaan naar vroeger. Muziek kan helpen om zich meer verbonden te voelen met zichzelf en met hun omgeving.

Praktisch toepasbaar in het dagelijks leven

Gelukkig is muziek gemakkelijk in te zetten in de dagelijkse zorg. Zet samen een playlist op met favoriete muziek. Zing mee, beweeg zachtjes of gebruik muziek als rustpunt tijdens verzorgingsmomenten. Ook ’s avonds kan een bekend slaapliedje helpen bij het ontspannen en in slaap vallen (Verenso, 2015).

Belangrijk is om muziek te kiezen die echt iets betekent voor de persoon zelf. Denk aan liedjes uit de jeugd, muziek die vroeger thuis werd gedraaid of muziek die gedraaid is op het bruiloft. Wat iemand raakt, zit vaak in het bekende en persoonlijke.

Voor mantelzorgers: samen luisteren is samen zijn

Voor mantelzorgers biedt muziek een laagdrempelige manier om contact te maken. Je hoeft geen zanger te zijn of muziekinstrument te bespelen. Het draait om herkenning, warmte en samenzijn. En soms is één melodie genoeg om weer even bij elkaar te zijn, in het moment.

Muziek geeft geen antwoorden, maar opent deuren. En juist dat maakt het zo waardevol in de zorg voor iemand met dementie.

Bronnen

• dementie.nl
• nature.com

Ontvang de nieuwsbrief

Meer tips ontvangen over dementie en mantelzorg? Meld je aan voor onze nieuwsbrief.